Skip to main content

Najstarsza gdańska fontanna już leje


28 kwietnia 2018
Najstarsza gdańska fontanna już leje

Trwa proces uruchamiania gdańskich elementów architektury wodnej. W piątek (27 kwietnia) woda popłynęła z najstarszej i najbardziej symbolicznej fontanny - Fontanny Neptuna. Od maja mieszkańcy i turyści będą mogli orzeźwić się zdrową wodą głębinową ze zdrojów ulicznych zlokalizowanych na przestrzeni całego Gdańska.

Gdańskie fontanny i zdroje

Każdego roku, na przełomie kwietnia i maja rozpoczynają swoją pracę gdańskie fontanny i zdroje. W całej sieci urządzeń pojawia się woda, która ma orzeźwiać przechodniów w okresie letnim. Fontanny w mieście spełniają nie tylko rolę wspaniałych form architektoniczno - rzeźbiarskich, ale tkwi w nich ważna funkcja klimatyczna. Wprowadzają przyjemny oddech natury w zurbanizowane środowisko, poprzez ruch wody i jej sympatyczny szum. W Gdańsku działa 16 fontann. Najstarszą i najbardziej symboliczną jest Fontanna Neptuna, która znajduje się na Długim Targu. Właśnie w piątek, rzeźba boga wód została uruchomiona na sezon letni. Już za kilka dni mieszkańcy i turyści będą mogli napić się zdrowej wody głębinowej ze zdrojów ulicznych. Większość nowych urządzeń ma prostą, opływową formę nawiązującą do koloru piasku i wytrawionego morską wodą drewna. Wyjątkiem są te wybudowane na terenie Śródmieścia, których formy zostały dostosowane do historii i otoczenia. Zdroje znajdują się w pasie nadmorskim - od Brzeźna do Jelitkowa, na terenie Głównego Miasta oraz w różnych miejscach miasta zaproponowanych przez mieszkańców i wybudowanych w ramach inwestycji finansowanych z Budżetu Obywatelskiego.

Początki fontanny Neptuna

Fontanna, bez której nie sposób wyobrazić sobie Długiego Targu, powstawała bardzo długo. Inicjatorem był burmistrz Bartłomiej Schachmann. W swoich podróżach do Francji, Włoch, Egiptu i na Bliski Wschód widział wiele fontann i postanowił dać Gdańskowi coś równie pięknego. W 1606 r. gdańska Rada zleciła rzeźbiarzowi
i architektowi Abrahamowi van den Blocke wykonanie dzieła określonego jako „studnia rurowa”. Mistrz Abraham wykonał jedynie kamieniarkę, Jakub Kratzer rury i zawory, Piotr Husen sporządził model z wosku. Figurę odlał w swojej odlewni przy Bramie Ludwisarskiej Gert Bennigsen, natomiast mechanik Ottmar Wettner oszlifował odlaną figurę i obciął nadlewy (konieczne dla zapewnienia ciśnienia, zapobiegającego wewnętrznym pęcherzom). Dokończenie dzieła stało się możliwe dopiero po ustaniu działań wojennych związanych z najazdem szwedzkim. W 1633 r. rzeźbiarz Wilhelm Richter ustawił fontannę na fundamencie wymurowanym rok wcześniej przez Rajnolda de Clerka i 9 października próbnie ją uruchomił. Oficjalne otwarcie fontanny Neptuna odbyło się 26 marca 1643 roku z okazji  odsieczy oblężonego przez Rosjan Smoleńska.

Początkowa Fontanna Neptuna była bajecznie kolorowa: basen był czarny, trzon pod figurą żółtobrązowy, posąg zielony, trójząb i czara złote, a krata czerwona ze złoceniami. W połowie XVIII w pisano, że fontanna  przypominała „zbiornik ze szlamem”. W latach 1757–1761 przeprowadzono remont, wykonano nowy basen z postaciami morskich zwierząt i trzon z piaskowca, dodano też na bramkach złote polskie orły z datą - 1761.

W czasie wojny, w 1944 r. władze konserwatorskie starały się maksymalnie zabezpieczyć fontannę – misę, trzon i posąg wywieziono z obszaru bezpośredniego zagrożenia, basen osłonięto kilkoma warstwami cegieł (co uchroniło przed zniszczeniami), a żelazną kratę ogrodzenia zdemontowano i umieszczono w ustronnym miejscu. Po wojnie sklejono rozbitą czaszę, odtworzono zniszczony trzon i orły, uzupełniono, uszkodzony przez wojnę „listek figowy” (płetwę), którym Neptun był osłonięty od początku.

Za utrzymanie fontann w mieście odpowiada spółka miejska Gdańskie Wody. Zdrojami ulicznymi i Fontanną na Placu Jana Heweliusza opiekuje się natomiast Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna.

Gdańskie fontanny:

1) Fontanna Neptuna, ulica Długi Targ, rok powstania: 1634
2) Fontanna Jaśkowa Dolina, ul. Grunwaldzka/Jaśkowa Dolina, rok powstania: 1909
3) Fontanna Grenadierów, u zbiegu ulic Św. Trójcy i ul. Okopowej, rok powstania: 1933
4) Fontanna Szeroka, w południowo-wschodnim narożniku skweru pomiędzy ulicami Szeroką, Świętojańską, Groblą II i Szklary, rok powstania: ok. 1965
5) Fontanna Bremeńska, Plac Kobzdeja, rok powstania: 1999
6) Fontanna Grassowska, u zbiegu ulic Jana Pestalozziego, Joachima Lelewela i Grażyny, rok powstania: 2002
7) Fontanna Grunwaldzka północno-wschodnia część skweru pomiędzy ulicami Grunwaldzką i Partyzantów, przy ulicy Grunwaldzkiej 118, rok powstania: 2007
8) Fontanna Czterech Kwartałów, narożnik chodnika u zbiegu ulic Grobla I i Św. Ducha, naprzeciw Kaplicy Królewskiej, rok powstania: 2009.
9) Fontanna na Placu im. Jana Heweliusza, u. Rajska/Wielkie Młyny, rok powstania: 2014
10) Mokra Fosa, na zbiorniku retencyjnym Mokra fosa u zbiegu ulic Nowe Ogrody
i Powstańców Warszawskich, rok powstania: 2014
11) Świętokrzyska I, na zbiorniku retencyjnym Świętokrzyska I, rok powstania: 2017
12) Jeleniogórska, na zbiorniku retencyjnym Jeleniogórska, rok powstania: 2016
13) Oliwa, na zbiorniku retencyjnym Grunwaldzka,  rok powstania: 2015
14) Spacerowa, na zbiorniku retencyjnym Spacerowa, rok powstania: 2017
15) Hewelianum, Centrum Hewelianum, ul. Gradowa 6, rok powstania 2014
16) Srebrniki, na zbiorniku retencyjnym Srebrniki, rok powstania: 2017

Gdańskie zdroje:

W chwili obecnej w Gdańsku dostępne są 22 zdroje:
1. 1 na Placu Heweliusza w Gdańsku Głównym, ul. Rajska/Wielkie Młyny, istnieje od 2002 roku (wybudowany przez ZDiZ, obecnie w zarządzie GIWK)
2. 1 zdrój w Gdańsku Wrzeszczu przy ul. Wajdeloty (przed wejściem na peron SKM od strony ul. Kilińskiego), postawiony w 2014 r, inwestycja zrealizowna z funduszy unijnych
3. 9 znajduje się w Gdańskim Pasie Nadmorskim:
Park Jelitkowski (przy wejściu na plażę nr 71)
ul. Jantarowa (na wysokości wejścia na molo w Brzeźnie)
ul. Jantarowa/ Hallera  (na wysokości wejścia na plażę nr 50)
ul. Jantarowa/Piastowska (przy wejściu na plażę nr 63)
ul. Brzeźnieńska (na wysokości skrzyżowania z ul. Młodzieży Polskiej)
2 w okolicach kąpieliska w Gdańsku-Stogach, ul. Wydmy, postawione w 2006 roku przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gdańsku,
2 w Parku Brzeźnieńskim (ul. Zdrojowa), postawione w 2009 r przez Zarząd Dróg
i Zieleni w Gdańsku, obecnie w zarządzie GIWK
4. 9 pojawiło się w mieście we wrześniu 2016 r. w ramach inwestycji finansowanej
z Budżetu Obywatelskiego
5. 1 zdrój przy ul. Świętojańskiej, przy Kościele Św. Jana
6. 1 zdrój przy ul. Szafarnia
7. 1 na tyłach Dworu Artusa
W roku 2018 planowane jest oddanie do użytku kolejnych 9 zdrojów.

14 spośród zdrojów posiada misę dla zwierząt.

(r)